Thị trường xe điện của Canada ngày càng bành trướng hơn, nhưng đó không hẳn là tin tốt cho người tiêu dùng, hoặc cho môi trường.
Các nhà sản xuất đang dựa nhiều vào xe SUV, xe tải và xe điện cỡ lớn chạy điện, đồng nghĩa với việc giá cả và lợi nhuận cao cho các nhà sản xuất xe điện.
Theo Sách đen Canada, xu hướng này đã giúp đẩy mức giá trung bình cho một chiếc xe điện lên gần $73,000 Gia kim, khiến nó vượt xa tầm với của hầu hết các hộ gia đình. Điều đó rất đúng ngay cả khi có dấu hiệu áp lực khiến Tesla giảm giá.
Các chuyên gia cho rằng các lựa chọn rẻ hơn sẽ rất quan trọng nếu Canada muốn chuyển đổi khỏi động cơ đốt trong. Họ cho rằng các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể lấp đầy khoảng trống nếu các hãng lâu đời không có chiến lược hạ giá thành.
Chuyên gia Rebekah Young, người đứng đầu bộ phận kinh tế phục hồi của Ngân hàng Scotiabank cho biết: “Chúng tôi phải quyết liệt tìm ra cách sản xuất những chiếc xe có giá cả phải chăng hơn”.
Trong một báo cáo gần đây, nhóm của bà tính toán rằng giá xe điện sẽ phải giảm khoảng 1/3 để phù hợp với túi tiền của các hộ gia đình có thu nhập trung bình và một nửa đối với những người có thu nhập thấp hơn.
Nhu cầu về phương tiện rẻ hơn xuất hiện khi người dân Canada đang bị ép ở những nơi khác về chi phí như nhà ở. Nhưng bà Young cho biết giá xe điện thấp hơn sẽ không đến một cách dễ dàng: các nhà sản xuất xe hơi phải đối mặt với áp lực chi phí ngày càng tăng đối với mọi thứ, từ vật liệu và nhân công đến những nỗ lực nghiên cứu khổng lồ và nâng cấp nhà máy cần thiết để chuyển đổi sang xe điện.
Những điều này cùng với các vấn đề về chuỗi cung ứng đã giúp thúc đẩy các nhà sản xuất xe điện tập trung vào các loại xe lớn hơn.
Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA, các tùy chọn cho xe điện của Canada đã tăng lên 32 mẫu vào năm 2022 từ 9 mẫu vào năm 2018. Trong cùng thời gian đó, số lượng lựa chọn xe SUV từ 2 tăng lên 19 trong khi số lượng mẫu xe nhỏ thực sự giảm xuống, từ 3 xuống còn 2.
IEA cảnh báo trong triển vọng xe điện mới nhất của mình rằng “sự thống trị áp đảo của xe SUV và các mẫu xe cỡ lớn” là mối lo ngại lớn trong nỗ lực loại bỏ nhiên liệu hóa thạch – xăng dầu.
Các nhà sản xuất xe hơi cho rằng họ đang xử dụng những phương tiện có giá cao hơn như một cách để tài trợ cho quá trình chuyển đổi và có thể đưa ra các lựa chọn rẻ hơn trong tương lai.
Nhưng các công ty Bắc Mỹ có thể không có nhiều thời gian.
Thị trường châu Âu hiện đang chịu áp lực từ việc các nhà sản xuất Trung Quốc ngày càng tìm cách mở rộng ra ngoài thị trường quê nhà sau nhiều năm tăng trưởng mạnh mẽ, được chính phủ bảo trợ tại quê nhà, dẫn đến những chiếc xe rẻ hơn đáng kể.
BYD, được hỗ trợ bởi nhà đầu tư tỷ phú Warren Buffett, đã ra mắt mẫu xe hatchback có tên Seagull tại triển lãm xe điện Thượng Hải vào tháng 4. Nó có giá khởi điểm tương đương khoảng $14.600 Gia kim cho phiên bản phạm vi 305 km.
Công ty đang quảng bá mẫu Dolphin của mình ở châu Âu, mặc dù với mức giá trung bình hơn đáng kể là khoảng $30,000 Euro, cùng tham gia vào thị trường này có công ty MG, thuộc sở hữu của nhà sản xuất xe hơi lớn nhất Trung Quốc SAIC Motor Corp., cùng với công ty mẹ của Volvo là Geely, và những công ty mới tham gia gần đây như NIO Inc.
Ủy ban Châu Âu hồi tháng trước cho biết thị trường đang “tràn ngập xe điện Trung Quốc rẻ hơn” khi tiến hành cuộc điều tra chống trợ giá.
Tuy nhiên, sẽ không dễ dàng thực hiện điều tương tự ở Bắc Mỹ vì chính phủ Mỹ áp mức thuế 27,5% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc và các chương trình khuyến khích người mua xe nội địa gắn liền với các phương tiện được sản xuất trong khu vực.
Sam Fiorani, phó chủ tịch dự báo xe toàn cầu tại AutoForecast Solutions, cho biết Canada không có các biện pháp bảo hộ tương tự, nhưng có thể đây không phải là thị trường đủ lớn để các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc ra mắt riêng tại đây.
Tuy nhiên, ông cho biết, các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc đã giành được chỗ đứng ở Mexico, điều này có thể sẽ dẫn đến việc xây dựng một nhà máy sản xuất trong vài năm tới giúp họ tiếp cận toàn bộ thị trường Bắc Mỹ.
Fiorani cho biết: “Lượng hàng nhập khẩu của Trung Quốc vào Mexico đã tăng với tốc độ đến mức không thể tránh khỏi việc chúng ta sẽ thấy thông báo về một nhà máy”.
Bà Young cho biết, làn sóng xe Trung Quốc rẻ hơn có thể giúp Canada đạt được mục tiêu xe điện, nhưng đồng nghĩa với việc mất đi lợi ích từ sản xuất trong nước mà chính phủ Canada đang đặt cược rất nhiều vào.
Bà nói, các chính phủ và công ty phải tận dụng thời gian hiện có để tìm ra giải pháp, thay vì chỉ cố gắng ngăn chặn sự cạnh tranh.
“Bạn có thể dựng lên những rào cản và điều đó giúp bạn có thêm chút thời gian, nhưng nó không nhất thiết đẩy nhanh quá trình đổi mới, theo một cách có ý nghĩa.”
Bà nói rằng việc BYD cạnh tranh với Tesla về doanh số bán xe điện toàn cầu cho thấy có ít thời gian để phản hồi hơn một số người mong đợi.
“Về mặt lý thuyết, rủi ro thực tế là gì, nó đã biến thành một thứ trông khá thực tế.”
Tesla trong nhiều năm đã hứa hẹn về một loại xe điện rẻ hơn đáng kể, có thể ở mức 25,000 Mỹ kim, nhưng họ vẫn chưa làm được.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất xe hơi ở Detroit đã cho thấy những tín hiệu trái chiều trong việc hướng tới những loại xe có giá cả phải chăng hơn.
General Motors sẽ sớm bắt đầu bán loại EV của chiếc SUV Chevy Equinox với giá khởi điểm khoảng $38,000 Gia kim, nhưng họ cũng đã thông báo vào đầu năm nay rằng họ sẽ ngừng sản xuất Bolt EV, một trong những chiếc xe điện rẻ nhất trên thị trường. Công ty đã quay đầu lại vào tháng 7, cho biết họ sẽ tung ra phiên bản mới của Bolt, nhưng vẫn chưa rõ nó sẽ trông như thế nào và giá cả ra sao.
Việc ngành công nghiệp thúc đẩy các loại xe lớn hơn cũng khiến các lựa chọn chạy bằng xăng ngày càng xa tầm tay, khiến chi phí trung bình cho một chiếc xe ở Canada tăng hơn 1/3 kể từ khi đại dịch bắt đầu ở mức $66,000.
Ông Daniel Breton, người đứng đầu hiệp hội ngành công nghiệp Electric Mobility Canada, cho biết giá xe thông thường cao hơn đã giúp thu hẹp khoảng cách với xe điện.
Ông cho biết, điều quan trọng đối với các nhà sản xuất xe là cung cấp những chiếc xe điện nhỏ hơn, cấp thấp hơn, nhưng cũng có những rào cản khác cần vượt qua.
Breton cho biết, tình trạng thiếu nguồn cung và thời gian chờ đợi lâu vẫn là tiêu chuẩn của hầu hết các thương hiệu và vẫn còn những quan niệm sai lầm về nhu cầu sạc, phạm vi hoạt động và bức tranh chi phí cho xe điện.
Chẳng hạn, một cuộc khảo sát sắp được công bố của Electric Mobility Canada cho thấy phần lớn người dân Canada không biết có chính sách giảm giá liên bang lên đến $5,000 cho xe điện, ông nói.
“Chìa khóa đối với tôi liên quan đến giáo dục, giáo dục và giáo dục, bởi vì có quá nhiều điều mà mọi người chưa biết về xe điện EV.”
