Cuộc khủng bố đẫm máu do nhóm Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza tấn công vào thường dân của người Do Thái hôm 7/10 đã khiến dư luận thế giới bàng hoàng và phẫn nộ. Có nhiều công dân Canada đã bị sát hại và đang bị Hamas bắt làm con tin, các chính trị gia Canada và quan chức chính phủ đang làm gì để giải quyết cuộc khủng hoảng này?
Từ thông tin giấu kín bị bật mí ra trước công chúng
Thủ tướng Justin Trudeau đang kêu gọi Hamas thả ngay lập tức các con tin Israel và cho phép họ tiếp cận Gaza không bị cản trở, nơi một cuộc khủng hoảng thảm khốc đang diễn ra khi cuộc chiến trong khu vực đã bước sang ngày thứ mười.
Thủ tướng Trudeau cho biết đồng thời cung cấp thông tin cập nhật cho Hạ viện về tình hình đang diễn ra ở Trung Đông, những thách thức vẫn tồn tại trong việc mở hành lang nhân đạo ở Gaza.
“Canada hoàn toàn ủng hộ quyền tự vệ của Israel theo luật pháp quốc tế và ở Gaza, cũng như những nơi khác, bao gồm cả luật nhân đạo phải được tất cả mọi người tôn trọng”, ông Trudeau nhấn mạnh. “Ngay cả chiến tranh cũng có quy tắc.”
Nhận xét của Thủ tướng Trudeau được đưa ra khi Quốc hội trở lại hoạt động lần đầu tiên kể từ cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7 tháng 10 ở Israel và các cuộc không kích trả đũa của Israel sau đó.
Thủ tướng đề cập đến công việc của Bộ Ngoại giao Canada nhằm thu thập thêm thông tin về ba người Canada mất tích khác, những người “có thể là con tin”, cũng như khoản viện trợ $10 triệu Gia kim được cung cấp để giải quyết “các nhu cầu khẩn cấp” trong khu vực.
Ông nói: “Hơn một tuần trước, người dân Canada đã thức tỉnh trước những hình ảnh kinh hoàng từ Israel, sau khi tổ chức khủng bố Hamas phát động một cuộc tấn công tàn bạo không thể diễn tả được”.
“Hamas tiếp tục thực hiện những hành động tàn bạo không thể tả xiết và đang cố gắng kích động thêm các hành động bạo lực chống lại người Do Thái. Hãy để tôi nói rõ về Hamas: họ không phải là những người đấu tranh cho tự do, họ không phải là những kẻ phản kháng, họ là những kẻ khủng bố… Nhưng tôi cũng phải nói rất rõ ràng rằng Hamas không đại diện cũng như những nguyện vọng chính đáng của người dân Palestine.”
Thủ tướng Trudeau đã thêm phần phát biểu này vào chương trình nghị sự của mình vào giữa trưa, mà trước đó ông nói cuộc nghị sự này sẽ được “giấu kín”.
Tuy nhiên sau đó, các đảng đối lập thay phiên nhau chất vấn thông tin của ông Trudeau, tạo cơ hội cho những thông tin này rò rỉ ra ngoài, phần nào giúp giải quyết những diễn biến quốc tế quan trọng cũng như những mối quan ngại đang diễn ra đối với Canada.
Ngay trước nhận xét của ông Trudeau, vấn đề này đã được nêu ra nhiều lần trong thời gian trước đó, khi Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chánh Chrystia Freeland và Bộ trưởng Phát triển Quốc tế Ahmed Hussen trả lời các câu hỏi của phe đối lập.
Các dòng câu hỏi bao gồm việc hỏi Canada sẽ cung cấp thêm những khoản viện trợ nhân đạo cho ai và lãnh sự nào, phản ứng của Canada sẽ tăng cường như thế nào trên phạm vi quốc tế và liệu Canada có chuẩn bị nêu đích danh và liệt Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC) là một tổ chức khủng bố hay không.
Buổi đối chất mang nhiều cảm tính
Hôm thứ Hai 16/10, các dân biểu đã đồng ý tổ chức một cuộc tranh luận kéo dài hàng giờ “về tình hình ở Israel, Gaza và Bờ Tây,” bắt đầu từ 6:30 đến 7 giờ tối tại Hạ viện (giờ miền Đông).
Các cuộc tranh luận ghi chú đặc biệt cho phép các dân biểu từ mọi vùng miền của Canada đứng lên và giải quyết các vấn đề quan trọng của quốc gia hoặc quốc tế.
Hiện có 5 người Canada được xác nhận đã bị sát hại và được xác định danh tính – Netta Epstein, 21 tuổi, Shir Georgy, 22 tuổi, Ben Mizrachi, 22 tuổi, Alexandre Look, 33 tuổi và Adi Vital-Kaploun, 33 tuổi – và các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine gây tranh cãi xảy ra ở các thành phố lớn, các sự kiện diễn ra trong tuần qua đã có tác động sâu sắc trên khắp cả nước.
Trong các phát biểu của buổi cuối chiều, các dân biểu đã bộc lộ cảm xúc đang dâng cao như thế nào, khi biết ai đó trong nhiều người Canada đang bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột đang diễn ra ở Trung Đông.
Ông Trudeau nói về việc ông nghe được từ các gia đình người Canada gốc Palestine có người thân ở Gaza tản cư khắp nơi để tránh cái chết cận kề, cũng như từ những người Canada theo đạo Hồi và Do Thái giáo, những người lo sợ các cuộc tấn công bài Do Thái hoặc bài Hồi giáo ở đây.
Thủ tướng Trudeau nói: “Danh sách những lo lắng là vô tận. Nỗi sợ hãi là có thật. Hãy nhớ rằng, từ việc không tin tưởng hàng xóm của bạn đến sự chia rẽ sâu sắc là một con đường rất mong manh. Một xã hội hòa bình không xảy ra một cách ngẫu nhiên và sẽ không tiếp tục nếu không có nỗ lực. Chúng ta sống trong một đất nước đề cao quyền tự do ngôn luận, bao gồm cả biểu đạt tôn giáo và văn hóa, và mọi người Canada sẽ cảm thấy an toàn khi làm như vậy.”
Nhóm ủng hộ Palestine nổi giận tại Đại hội đảng NDP
Một nhóm người ủng hộ Palestine đã tổ chức một cuộc biểu tình tại Đại hội đảng NDP ở Hamilton vào hôm thứ Bảy 14/10, gây ra sự gián đoạn bên trong tòa nhà.
Cuộc biểu tình xảy ra khi Lãnh đạo NDP Jagmeet Singh có bài phát biểu trong ngày thứ hai của đại hội, diễn ra tại Trung tâm Hội nghị Hamilton, trước cuộc bỏ phiếu bầu lãnh đạo của đảng này.
Một nhóm người gồm khoảng 25-30 ủng hộ Palestine đã ra sức ngăn chặn lối vào khi cảnh sát được gọi đến, có một vài cuộc xô xát nhỏ và không có ai bị bắt trong vụ việc.
Julius Arscott, một đại biểu của NDP cho biết: “Quan điểm của NDP quá yếu. NDP phải chống lại nạn diệt chủng đối với người dân Palestine, những người đã bị thắt cổ trong nhiều thập kỷ qua”.
Đảng NDP nhanh chóng đình chỉ thẻ ra vào của 4 đại biểu mà họ cho rằng đã vi phạm chính sách quấy rối của đảng.
Heather McPherson, Dân biểu NDP và nhà phê bình đối ngoại, cho biết: “Mọi người xông vào khiến ai cũng cảm thấy không an toàn. Đó không phải là cách chúng tôi làm”.
Phát biểu với các phóng viên, thủ lãnh đảng Jagmeet Singh cho biết đảng tin vào quyền dân chủ được bất đồng chính kiến và có những bất đồng, miễn là chúng diễn ra một cách tôn trọng và an toàn.
Ông nói: “Chúng tôi đã đưa ra các tuyên bố của mình về quan điểm của chúng tôi trong các vấn đề liên quan đến Israel và Palestine”.
“Chúng tôi đã nói rất rõ ràng về những sự kiện gần đây, chúng tôi tố cáo các cuộc tấn công khủng bố từ Hamas. Chúng tôi cũng đã nói rất rõ rằng, chúng tôi lo ngại về những vi phạm nhân quyền và luật pháp quốc tế. Và chúng tôi hiện đang quan ngại sâu sắc về tổn thất nhân mạng rất nghiêm trọng sắp xảy ra ở Gaza.”
“Và chúng tôi cũng đã nói rất rõ ràng rằng quan điểm của chúng tôi rằng, con đường duy nhất phía trước hiện nay là thả tất cả các con tin và ngừng bắn ngay lập tức để cứu những sinh mạng vô tội, và vì vậy chúng tôi đã vạch ra tầm nhìn và quan điểm của mình rất rõ ràng.”
Các thành viên đã dành khoảng nửa giờ để tranh luận về một số giải pháp khẩn cấp, trong đó có giải pháp giải quyết tình hình ở Trung Đông.
Nghị quyết khẩn cấp về cuộc chiến Israel-Gaza kêu gọi Canada lên án “các cuộc tấn công khủng bố của Hamas”, kêu gọi chấm dứt “cuộc bao vây toàn diện Gaza của Israel vốn bị cấm theo Luật pháp quốc tế” và yêu cầu ngừng bắn.
Heather McPherson, người đã đăng đàn hội nghị để phát biểu về vấn đề này, cho biết: “Đây là một thảm họa, một thảm họa nhân đạo và chính trị có quy mô to lớn và nó đang trở nên tồi tệ hơn khi chúng ta chứng kiến”.
“Việc thông qua nghị quyết này sẽ đoàn kết các đảng viên Đảng Dân chủ Mới lên án hành động khủng bố mà Hamas đã gây ra và ủng hộ nhân quyền của người Palestine do cộng đồng quốc tế không tuân thủ luật pháp quốc tế”.
Nghị quyết cuối cùng đã được thực hiện thông qua một cuộc bỏ phiếu của các đại biểu hội nghị, có nghĩa là nó sẽ được chuyển đến hội đồng liên bang để xem xét. Các nghị quyết này không mang tính ràng buộc, có nghĩa là thủ lãnh Jagmeet Singh và nhóm họp kín của ông sẽ có tiếng nói cuối cùng về những đề xuất chính sách nào có thể là một phần trong cương lĩnh của đảng cho cuộc bầu cử tiếp theo.
Thủ lãnh NDP thoát nạn
Thủ lãnh Jagmeet Singh đã thở phào nhẹ nhõm sau cuộc “xét lại” tư cách lãnh đạo của mình, với 81% đại biểu bỏ phiếu để giữ ông tại vị.
Đây là cuộc bỏ phiếu tín nhiệm thấp nhất đối với một nhà lãnh đạo NDP kể từ Tom Mulcair, người đã bị hơn một nửa số đại biểu từ chối tại đại hội đảng năm 2016 ở Edmonton.
Năm 2021, Singh nhận được sự ủng hộ từ 87% đại biểu và năm 2018, ông nhận được gần 91% sự ủng hộ.
Trong bài phát biểu của mình, Singh cho biết chính phủ NDP sẽ xây dựng lại Canada, tạo thêm nhà ở, cải thiện dịch vụ chăm sóc sức khỏe và tập trung vào khả năng chi trả.
Đề cập đến đảng Tự do và đảng Bảo thủ, ông nói rằng không thể tin cậy được những người đã tạo ra những thách thức để giải quyết chúng.
Tuy nhiên, một số đại biểu đã chỉ trích thỏa thuận tin cậy và hợp tác của đảng NDP với Đảng Tự do.
Ngoại trưởng Canada tiếp tục giải quyết tình hình ở Trung Đông
Ngoại trưởng Melanie Joly cho biết chính phủ liên bang vẫn đang nỗ lực để đưa người Canada gốc Palestine ra khỏi Dải Gaza đang bị quân Israel bao vây, cũng như kêu gọi nhóm khủng bố Hamas thả con tin. Cho đến nay, cuộc chiến đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 3.200 người của hai phía, trong đó có bốn người có quốc tịch Canada.
Bà nhắc lại việc chính phủ Canada lên án các cuộc tấn công của Hamas vào Israel vào thứ Bảy tuần trước và lập trường của chính phủ rằng Israel “có quyền tự vệ”. Bà cũng kêu gọi bảo vệ dân thường và thả con tin.
Ngoại trưởng Joly nói: “Dân thường Israel cũng quan trọng như dân thường Palestine, luật nhân đạo quốc tế luôn phải được tôn trọng”.
“Tôi muốn nói rằng… chúng tôi rất quan ngại về tình hình ở Gaza. Gaza hiện là một trong những nơi tồi tệ nhất trên Trái đất.”
Theo Ngoại trưởng Joly, nhóm người Canada đầu tiên yêu cầu chính phủ liên bang giúp đỡ rời Bờ Tây đã tới Jordan hôm thứ Hai.
Ngoại trưởng Melanie Joly xác nhận nhóm đã đến nơi an toàn, di chuyển bằng xe buýt trước cuộc chiến Israel-Hamas đang diễn ra.
Ngoại trưởng cũng đã xác nhận có 21 người Canada cùng với 10 người Úc và New Zealand đã tham gia vượt biên ra khỏi Dải Gaza.
Ngoại trưởng Joly cho biết các cuộc đàm phán ngoại giao vẫn đang được tiến hành để thiết lập một hành lang nhân đạo nhằm cung cấp thực phẩm và các nhu yếu phẩm khác cho dân thường ở Gaza.
Ngoài ra Ngoại trưởng Joly cho biết chính phủ liên bang đã bổ sung thêm để tư vấn du lịch cho những ai đến Lebanon, và khuyến cáo người dân Canada nên tránh tất cả các chuyến đi không cần thiết đến đó.
Tính đến cuối ngày thứ Ba 17/10, có 5 người Canada đã bị sát hại ở Trung Đông.
Theo hãng tin AP, ước tính đến ngày thứ Ba 17/10 có khoảng 1.400 người Israel đã thiệt mạng, cũng như hơn 2.700 người ở Gaza. Nhiều người khác bị thương và phải sơ tán.
Hôm thứ Hai, các lực lượng Israel đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza và đã yêu cầu dân thường tìm cách rời khỏi khu vực. Có khoảng 450 người Canada đã ghi danh ở Bờ Tây và Gaza, và hơn 6.800 người Canada đã ghi danh ở Israel.
Theo Đại sứ quán Canada tại Israel, tính đến trưa thứ Hai, hơn 1.150 người Canada đã được hồi hương từ Israel về Athens thông qua một chiến dịch cưỡng bức của lực lượng vũ trang Canada.
Thư điện tử bị rò rỉ của CBC đề nghị phóng viên không dùng từ ‘khủng bố’ khi nói về vụ tấn công Israel
Thư điện tử do giám đốc tiêu chuẩn báo chí của CBC viết đã bị rò rỉ ra ngoài, trong đó chỉ thị cho các phóng viên không được gọi những người liên quan đến các cuộc tấn công hiện tại vào Israel là “khủng bố.”
Bức thư điện tử đề ngày 07/10 này là do giám đốc tiêu chuẩn báo chí của CBC George Achi viết, có nội dung: “Đừng gọi các chiến binh, binh sĩ, hoặc bất kỳ ai khác là những kẻ ‘khủng bố.’ Khái niệm khủng bố này vẫn bị chính trị hóa nghiêm trọng và không phải là toàn bộ câu chuyện.”
Ông Achi viết, “Ngay cả khi trích dẫn/rút ngắn lời nói của một chính phủ hoặc một nguồn tin gọi các chiến binh là ‘những kẻ khủng bố,’ thì chúng ta vẫn nên thêm ngữ cảnh để bảo đảm khán giả hiểu đây là quan điểm chứ không phải sự thật. Điều đó bao gồm các tuyên bố từ chính phủ Canada và các chính trị gia Canada.”
Ông Achi cũng cảnh báo các phóng viên không được xử dụng “ngôn ngữ nặng nề.”
Ông Achi cho biết: “Đây không phải là một câu chuyện quá bất ngờ, mà đã ăn sâu vào bối cảnh chính trị và quân sự trong vài năm qua.”
Dân biểu đối lập của đảng Bảo Thủ Melissa Lantsman hôm thứ Hai 16/10 đã phát đi một video thông qua mạng xã hội X, trước đây là Twitter, cáo buộc CBC ngăn cản tự do báo chí. Chỉ trong vòng 5 giờ đồng hồ, video của dân biểu Melissa Lantsman đã thu hút hàng ngàn người bình luận và yêu thích.
If the CBC can’t call an organization that murders the elderly, kidnaps children and rapes women the terrorist organization that they are, they don’t deserve taxpayer money.
— Melissa Lantsman (@MelissaLantsman) October 16, 2023
We’re bringing this to Parliament because Canadians are paying for it. #cdnpoli pic.twitter.com/kmIhSh1XS0
CBC đã không phúc đáp các đề nghị bình luận vào thời điểm phát hành bản tin này.
Israel đã bị Hamas tấn công từ Dải Gaza vào sáng sớm hôm 07/10. Những cuộc tấn công này bao gồm các cuộc đột kích từ trên bộ, trên không, và trên biển, đồng thời nhắm vào thường dân, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, trên đường phố của các thành phố của Israel gần Dải Gaza.