Số lượng xe điện ghi vào danh bạ đang tăng lên ở Canada, nhưng các tường trình và chuyên gia lưu ý rằng cơ sở hạ tầng sạc điện và ngành sửa chữa xe điện đang tụt lại phía sau.
Theo dữ liệu mới từ Cơ quan Thống kê Canada cho thấy số lượng xe điện (EV) được đăng bạ vào năm 2022 đã tăng lên, từ 2,3% vào năm 2021 lên 3% hay 789.000 xe. Trong bản tường trình, cơ quan thống kê cho biết các loại phương tiện chạy điện tương tự khác cũng đang tăng lên.
Xe không phát thải (ZEV) bao gồm các loại xe vận hành mà không có khí thải từ ống xả (bô), chẳng hạn như xe điện hybrid (HEV), xe điện plug-in hybrid (PHEV) và xe điện chạy pin (BEV).
Báo cáo công bố ngày 2 tháng 11 cho biết tất cả các loại ZEV đều có mức tăng trưởng “hai con số” vào năm 2022.
Đến năm 2035, mục tiêu của chính phủ liên bang là tất cả doanh số bán xe hơi hạng nhẹ và xe tải chở khách đều thuộc danh mục không phát thải, mục tiêu mà các chuyên gia cho rằng có thể nằm ngoài tầm với do tình trạng cơ sở hạ tầng như trạm sạc, công nghệ sửa chữa xe điện và nơi tái chế hoặc bảo trì tuổi thọ của pin…
Cơ sở sửa chữa xe điện
Các chuyên gia về xe cộ cho biết mục tiêu của chính phủ liên bang khó có thể đạt được. Nếu so sánh xe điện và xe chạy bằng xăng không quá khác biệt khi nói đến lốp xe, cần gạt nước và khóa cửa, nhưng những thứ tạo nên sự khác biệt của xe điện lại rất phức tạp, bao gồm cả “hệ thống điện áp cao”.
Ngoài những khác biệt về công nghệ, việc sửa chữa xe điện đòi hỏi các thợ phải có thêm thiết bị an toàn và các công cụ khác nhau để hỗ trợ. Chẳng hạn, cần có các công cụ cách điện cao áp, đặc biệt khi làm việc xung quanh hệ thống điện áp cao trong xe.
Hệ thống pin của xe điện có thể nặng tới gần nửa tấn (453 kg), so với bình “ắc-quy” thông thường nặng từ 13 đến 27 kg trong xe chạy bằng xăng. Trọng lượng tăng thêm của pin xe điện đòi hỏi các cơ sở sửa chữa phải có bàn chuyên dụng có thể chịu được và nâng được trọng lượng. Mà những công cụ và thiết bị này “khá đắt tiền” và việc không có đủ nguồn tài trợ từ chính phủ có thể là nguyên nhân dẫn đến số lượng ít ỏi từ cơ sở cung cấp dịch vụ sửa chữa xe điện.
Ngoài ra, vấn nạn mà người Canada đang phải đối mặt là nhân sự. Nhiều thợ sửa xe chạy xăng đang trong độ tuổi sắp nghỉ hưu, chi phí cho dụng cụ và đào tạo cho họ thì quá đắt đỏ. Chính vì vậy nhiều cơ sở sửa chữa sẽ không mất quá nhiều thời gian và tiền bạc để huấn luyện họ, thay vì tìm thợ trẻ hơn có sẵn tay nghề.
Đây là một bài toán khá nan giải cho chính phủ liên bang trước áp lực từ người dân không muốn nhận thêm quá nhiều di dân mới.
Cơ sở hạ tầng sạc EV
Thông qua một cuộc kiểm toán của Ủy viên Môi trường Liên bang, Jerry DeMarco được trình bày tại Hạ viện hôm thứ Ba 7/11 cho biết: “Vẫn còn một khoảng cách lớn giữa số lượng cổng sạc hiện tại và số cổng cần thiết vào năm 2035”.
Các trạm sạc điện cho xe EV vẫn đang là mục tiêu phát triển của chính phủ liên bang. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu hỗ trợ cho việc xây dựng 33,500 cổng sạc xe điện tính đến tháng 7 năm 2023, mục tiêu mà bản tường trình cho biết chính phủ đã đạt được.
Nhưng ông Jerry DeMarco chỉ ra rằng phần lớn (87%) các cổng sạc được hỗ trợ đã hoàn thành là ở Tỉh bang Ontario, British Columbia và Quebec, trong khi 13% còn lại nằm ở các tỉnh bang khác và hai vùng tự trị Northwest Territories và Yukon.
Tuy các Tỉnh bang như Ontario, British Columbia và Quebec có số lượng xe điện lớn nhất cả nước, nhưng phần lớn người sở hữu xe điện đều là giới thượng và trung lưu. Vì vậy thông qua cuộc kiểm toán cho biết “tất cả tài xế trên khắp Canada sẽ bị ảnh hưởng” bởi quy định năm 2035 của chính phủ khi muốn người dân toàn bộ chuyển sang dùng xe điện. Đây là một vấn đề nan giải.
Tường trình cho biết: “Sự thay đổi này có thể gây ra thách thức cho những người Canada có thu nhập thấp, những người sống trong các tòa nhà chung cư cũ, nơi có thể để lắp đặt các cổng sạc rất tốn kém và những người sống ở những khu vực mực độ dân cư đông đức hiện có cơ sở hạ tầng sạc hạn chế”.
Cuộc kiểm toán cũng phát hiện ra rằng 1/3 (34%) cổng sạc do chính phủ hỗ trợ nằm trong các tòa nhà chung cư, trong khi không gian công cộng (18%) và nơi làm việc (9%) có ít bộ sạc hơn.
Cuộc kiểm toán cho biết chính phủ cũng lưu ý rằng, không phải khu vực nào cũng được chính phủ hỗ trợ để lắp đặt các cổng sạc. Việc khai triển các cổng sạc xe điện trên cả nước là một cuộc kiểm tra quan trọng vì nhu cầu thúc đẩy công chúng mua xe điện và giảm lượng khí thải carbon của Canada.
Vào năm 2021, lãnh vực giao thông vận tải chiếm 22%, tương đương 150 megaton CO2 – tương đương với lượng khí thải từ 46 triệu phương tiện chở khách mỗi năm. Đây là nguồn phát thải carbon lớn thứ hai sau ngành dầu khí. Chính vì vậy mà chính phủ liên bang rất coi trọng việc kiểm toán này và gấp rút hỗ trợ tối đa việc lắp đặt các trạm sạc điện để kích thích công chúng mua xe điện.
Thời tiết lạnh có ảnh hưởng gì đến xe điện
Theo các cuộc khảo sát, một trong những lý do khiến một số người Canada không quan tâm đến việc mua xe điện là vì dung lượng xử dụng pin và độ tin cậy của xe trong thời tiết lạnh giá.
Chuyên gia Sumit Chauhan, người đồng sáng lập CerebrumX, một công ty thu thập dữ liệu xe điện chuyên phát triển các sản phẩm nhằm giảm chi phí sạc phương tiện cho người dân, cho biết công nghệ dành cho pin vào mùa đông vẫn chưa có. Ông nói rằng bất kỳ công nghệ nào, đây là tính chất hóa học căn bản về cách thức hoạt động của pin.
Một nghiên cứu của công ty Recurrent có trụ sở tại Hoa Kỳ cho thấy, một số xe điện có thể mất tới 35% dung lượng pin trong điều kiện đóng băng. Nghiên cứu đã xem xét 7.000 xe điện trên khắp Hoa Kỳ ở nhiệt độ từ 0oC đến -10oC để xác định kiểu dáng và nhãn hiệu nào có thể chịu được khí hậu lạnh hơn mà không làm giảm phạm vi hoạt động.
Theo nghiên cứu, Audi e-tron Premium Plus có quãng đường hoạt động giảm 8% so với các mẫu xe khác như Chevy Bolt, vốn có mức pin giảm 32%.
Các chuyên gia cho biết, hiệu suất tối ưu của pin là từ 30oF (0oC) đến 90oF (32oC). Ngoài hiệu suất, pin còn khó đạt được 100% khi sạc trong thời tiết giá lạnh.
Các chuyên gia còn so sánh pin xe điện với điện thoại. Nếu điện thoại của bạn hoạt động được 9 giờ với mức sạc pin 80%, nó có thể sẽ chỉ hoạt động được 7 giờ hoặc 6 giờ với cùng một lần sạc pin (trong thời tiết lạnh). Có tác động bất lợi đối với chu kỳ sạc và chu kỳ xả của pin khi bạn vận hành trong thời tiết lạnh. Bản thân tuổi thọ của pin bị cạn kiệt khi hoạt động ở nhiệt độ khắc nghiệt như vậy… Điều mà các chuyên gia về pin không thể làm được gì nhiều mà chỉ cố gắng giảm thiểu tác động.
Một trong những cách hạn chế pin chóng cạn nhanh là khởi động xe trong 5 phút để động cơ nóng lên trước khi lái xe. Và việc xử dụng máy bơm nhiệt để làm ấm pin cũng có thể giúp ích cho phạm vi hoạt động trong mùa đông.
Với công nghệ hiện nay, pin đã đạt hết mức mà các nhà nghiên cứu và sản xuất đã làm, trừ phi ngành này có bước đột phá nào đó để thay đổi toàn bộ cục diện.