Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada Nicolas Vincent nói về cách các ngân hàng định giá, những thông lệ đó đã thay đổi như thế nào trong thời kỳ đại dịch và tại sao điều này vẫn có nguy cơ gây ra lạm phát.
Đại dịch đã thay đổi cách các công ty định giá
Khi các hạn chế liên quan đến Covid-19 được dỡ bỏ trên toàn thế giới, nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ đã vượt xa nguồn cung. Cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã làm tăng thêm những hạn chế. Việc khối OPEC hạn chế bơm dầu, và Nga không được xuất khẩu dầu khí ra khỏi nước theo lệnh cấm của Liên Hợp Quốc đã đẩy lạm phát lên cao và khó bề kiểm soát. Một khi giá dầu hỏa tăng cao, nó sẽ kéo theo toàn bộ các ngành liên quan đi vào một quỹ đạo đầy khó khăn.
Cộng với chi phí đầu vào tăng và khách hàng sẵn sàng trả nhiều tiền hơn để mua bằng được món đồ mình muốn, các công ty có thể tăng giá thường xuyên hơn và với số lượng lớn hơn bình thường.
Những yếu tố này có thể tương tác theo những cách phức tạp. Ví dụ: hãy tưởng tượng bạn là người bán buôn tham gia sản xuất hàng hóa trung gian. Đối thủ cạnh tranh của bạn, đối mặt với việc chi phí đầu vào tăng lên, có thể sẵn sàng chuyển chi phí đó sang cho khách hàng của họ hơn nếu nhu cầu tăng mạnh và họ nghi ngờ khả năng cung cấp nhiều đơn vị hơn của bạn bị hạn chế. Việc chuyển tiếp này cho phép đối thủ cạnh tranh của bạn duy trì tỷ suất lợi nhuận của họ. Kết quả là, các công ty khác cũng có nhiều khả năng tăng giá hơn, điều này có tác động lan tỏa trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Chuỗi sự kiện này cuối cùng sẽ thúc đẩy lạm phát.
Nhưng ngay cả trong thời kỳ bình thường, khi không có gián đoạn kinh tế, các doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với môi trường kinh doanh thay đổi liên tục. Tuy nhiên, hầu hết các công ty sẽ không điều chỉnh giá mỗi khi có sự thay đổi về chi phí hoặc nhu cầu hoặc sự cạnh tranh mà họ phải đối mặt. Nói cách khác, giá cả thường “cố định” – nghĩa là chúng thay đổi không thường xuyên. Tuy nhiên, mức độ thường xuyên thay đổi giá sẽ khác nhau rất nhiều giữa các công ty. Ví dụ, một trạm xăng có thể thay đổi giá nhiều lần trong ngày, trong khi một số công ty phải mất nhiều năm mới thay đổi giá. Lãnh vực bán lẻ nói chung thay đổi giá thường xuyên, nhưng thay đổi giá có xu hướng ít xảy ra hơn trong lãnh vực dịch vụ.
Vậy tại sao hầu hết các công ty không điều chỉnh giá thường xuyên hơn? Thông thường, họ tránh làm như vậy vì nó tốn kém. Và mặc dù những chi phí này ban đầu có vẻ tầm thường nhưng chúng có thể trở nên đáng kể khi chúng ta nghĩ về toàn bộ quá trình định giá. Đó là bởi vì việc thiết lập một mức giá mới rất phức tạp:
- Người quản lý cần đánh giá chi phí đầu vào và nhu cầu của người tiêu dùng.
- Họ cũng cần xem xét giá của đối thủ cạnh tranh và xác định liệu việc thay đổi giá có khiến khách hàng chuyển hoạt động kinh doanh của họ đi nơi khác hay không.
- Xử dụng thông tin đó, họ phải xác định mức giá tối ưu mới, khai triển nó và thông báo sự thay đổi cho khách hàng.
- Các bước này có chi phí cao, có thể lớn hơn lợi ích tiềm năng của việc thay đổi giá.
Nhưng trong quá trình phục hồi sau đại dịch, các công ty phải đối mặt với chi phí đầu vào tăng nhanh và họ thấy rằng người tiêu dùng có ít sự lựa chọn hơn vì nguồn cung ở khắp mọi nơi đều thấp. Điều này cho phép họ chuyển những thay đổi đó đến người tiêu dùng nhanh hơn và đầy đủ hơn bình thường.
“Chúng tôi tin rằng hành vi này của các công ty—cả trong và ngoài nước—có liên quan mật thiết đến tình trạng lạm phát mạnh hơn dự kiến mà chúng tôi đã thấy.”
Phó Thống đốc Ngân hàng Trung ương Canada Nicolas Vincent
Vậy hiện nay giá cả đang hoạt động như thế nào?
Câu chuyện về định giá đang ổn định, nhưng nó vẫn chưa trở lại mức bình thường như trước đại dịch.
Các cuộc khảo sát của Ngân hàng Trung ương Canada cho thấy, kể từ đầu năm nay, các công ty đã ít nói về “nhu cầu nóng” hơn và dường như lại chú ý hơn đến các đối thủ cạnh tranh. Và bằng cách phân tích thông tin mà các công ty cung cấp, chúng tôi cũng thấy các dấu hiệu cho thấy hành vi định giá đang bình thường hóa. Tuy nhiên, đề cập đến chi phí lao động và tài chánh cao vẫn phổ biến hơn trước đại dịch.
Một rủi ro khác là bản thân hành vi định giá mới có thể trở nên khó khăn. Ví dụ, một số siêu thị hiện đang xử dụng thẻ giá điện tử để giảm chi phí liên quan đến việc thay đổi giá (các siêu thị lớn này chia sẻ sự đồng nhất tăng và giảm giá, chi phố thị trường thực phẩm). Và sự hợp nhất này đang làm cho một số ngành kém cạnh tranh hơn.
Rủi ro lớn nhất là việc thay đổi giá thường xuyên hơn và mạnh hơn gần đây có thể trở thành thông lệ. Nếu các siêu thị mong đợi nhà cung cấp thực phẩm và đối thủ cạnh tranh của họ thay đổi giá thường xuyên hơn, và người tiêu dùng cũng sẵn sàng tiếp tục trả giá cao hơn thay vì tìm các siêu thị xung quanh để mua sắm, thì điều đó sẽ tạo ra một vòng luẩn quẩn, khiến các siêu thị lớn an tâm hơn khi tăng giá mà không gặp phải bất kỳ phản đối nào. Điều này có thể khiến giá cả nhạy cảm hơn, khiến việc đưa lạm phát trở lại mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương Canada trở nên khó khăn hơn.
Nói cách khác, nếu hành vi định giá gần đây trở thành một mức bình thường mới, điều đó có thể làm phức tạp thêm việc chúng ta quay trở lại mức lạm phát thấp, ổn định và có thể dự đoán được.
Việc thiết lập giá cần trở lại bình thường
Tất nhiên, Ngân hàng đang theo dõi tình hình này rất cẩn thận. Lãi suất cao hơn đang có tác dụng đưa cung và cầu trở lại cân bằng và do đó làm giảm lạm phát. Ngoài việc đây là yếu tố chính trong nhiệm vụ của Ngân hàng Trung ương Canada, việc đưa lạm phát trở lại mục tiêu 2% còn mang lại một số lợi ích. Thứ nhất, lạm phát thấp củng cố các lực lượng cạnh tranh trong nền kinh tế. Khi lạm phát thấp, sự thay đổi giá cả sẽ nổi bật hơn. Điều này buộc các công ty phải cẩn thận hơn trong việc chuyển những thay đổi về chi phí sang giá của họ.
Nhưng có lẽ lợi ích lớn nhất của lạm phát thấp, ổn định và có thể dự đoán được là: người dân và doanh nghiệp không phải suy nghĩ liên tục về điều đó. Thay vào đó, họ có thể lập kế hoạch và đầu tư một cách tự tin. Đây là lý do tại sao chúng ta cần tiếp tục theo đuổi mục tiêu lạm phát 2%.